کد مطلب:35198 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » اعتقادات

آيا قابليت قابل، اكتسابي است يا جبري؟

قابليت قابل، اكتسابي و تحصيلي است نه جبري؛ چه اين كه اگر قائل به جبر شويم، آن كسي كه زمين دل او شوره‎زار است و به جاي گُل، خار و به جاي ميوه اخلاص، ريا مي‎‎روياند، بر او گناهي نيست و نبايد مجازات شود و بر اين اساس، برنامه پيامبران نيز بيهوده مي‎گردد.



از اين رو، هر انساني كه تلاش و كوشش بيشتري در راه كسب تقوا و معرفت الهي كند، قلب و دلش آمادگي بيشتري براي پذيرش وحي الهي و آيات قرآني خواهد داشت.



همانگونه كه آيه قرآن اين مطلب را مورد تأكيد قرار داده، مي‎فرمايد «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الاِنْسانَ في اَحْسَنِ تقويم» [ما انسان را در بهترين صورت و نظام آفريديم.] تين/4



بنابر آيه شريفه، در خلقت انسانها هيچ تفاوتي صورت نگرفته است؛ هدايت و ضلالت بسته به خود آنهاست. و حتي شيطان هم خبيث آفريده نشده است؛ به همين جهت او نيز در صف ملائكه قرار داشت و شش هزار سال به عبادت و پرستش خداوند مشغول بود. (ميزان الحكمه، باب 2005، حديث 9365)



آري، مردم با هم تفاوت دارند، اما نه تفاوت بد و خوب، بلكه در بدو خلقت گروهي خوب و گروه ديگر خوبتر آفريده شده‎اند. از اين رو، پيامبر اكرم(ص) فرموده است «اَلْناسُ معادِنُ كَمَعادِنِ الذَّهَبِ وَ الفِضَّةِ» (بحارالانوار، طبع بيروت، جلد 58، صفحه 65 ) مردم بسان معدن و شيء گرانسنگ هستند عده‎اي همانند طلا، با ارزش‎تر و عده ديگر، همانند نقره ارزشمند هستند (يكي با ارزش و ديگري با ارزش‎تر).



در نتيجه هيچ انساني، شقي، پست و خبيث آفريده نشده است و قابليت قابل اكتسابي است نه جبري. باران به هنگام نزول بسيار شفاف و زلال است، ولي هنگام برخورد به زمين‎هاي آلوده و كثيف، آلوذگي كسب مي‎كند. اما هنگام برخورد با زمين‎هاي پاك، به همان صورت اصلي و فطريش باقي مي‎ماند.



لذا محيط‎‎هاي آلوده، كتابهاي منحرف، مفهوم‎هاي فاسد، دوستان ناباب و خانواده ناسالم همچون زمين آلوده، قلب پاك سرشت انسان را تيره و تار مي‎كند.



از ديد اسلام، نه تنها انجام گناه، معصيت دارد، بلكه حضور در مجلس گناه نيز گناه محسوب مي‎شود؛ يعني اگر انسان در مجلس گناه حاضر شود، اگر چه خود مرتكب گناه نشود، ولي چنانچه ناظر بر گناه باشد، گنهكار است؛ چون محيط آلوده باعث آلودگي مي‎شود و كم‎كم زشتي گناه از نظر انسان ناپديد مي‎شود و آهسته آهسته انسان را به سوي گناه سوق مي‎دهد؛ همانگونه كه انسانهاي معتاد به مواد مخدر نيز بدين ترتيب به دام اعتياد گرفتار مي‎‎شوند.



بنابراين، بايد در حفظ پاكي كوشا باشيم و سرزمين دل خويش را هر چه بيشتر مهيا كنيم تا نهايت استفاده را از باران رحمت الهي ببريم.

---

مثالهاي زيباي قرآن ج 1


حضرت آيت الله مكارم شيرازي